KPSS TARiH-ORTACAG ve YENiCAG
Orta Çağ'da Avrupa
Feodalizm
Orta Çağ Avrupası'nın siyasal, sosyal ve ekonomik yapılanmasında "Kavimler Göçü" nün büyük rolü oldu.
Kavimler Göçü'nün Avrupa'da yarattığı siyasal boşluk ve çatışma ortamı, feodal sistemin oluşmasında, sınıf eşitsizliğinin iyice belirginleşmesinde ve kapalı tarım ekonomisinin yaygınlaşmasında etkili oldu.
Kavimler göçü ile birlikte yıkılan Roma İmparatorluğu'nun yerini irili ufaklı birden fazla kırallık aldı.
Feodal yönetim biçiminde, himaya edene "süzeren", himaye edilene de "vasal" denirdi. Süzeren ile vasal arasındaki sözleşmeye de fief adı verilir.
Feodal sistemde toplum dört sınıfa ayrılır:
Senyörler, Rahipler, Burjuvalar ve Köylüler.
Kilise ve Papalık
Hz. İsa'nın ölümünden sonra, havariler bugünkü Hristiyan cemaatinin ve klisesinin temelini oluşturdular.
II. yüzyılda, kilise kurumları ortaya çıktı.
III. yüzyılda kiliselerin başında, piskoposlar, IV. yüzyılda ise başpiskoposlar vardı.
V. yüzyılda, beş önemli merkezi metropol oluştu.
Katolikler : Başındaki kişiye Pap denir. Dinsel merkezi Roma'dır.
Ortodokslar : Başındaki kişiye Patrik denir. Merkezi İstanbul'dur.
Engizisyon Mahkemeleri : Kilisenin başkanlığında toplanır, genellikle kilisenin öğretilerine karşı çıkanlara ölüm cezası verirdi.
Afaroz : Kişiyi dinden çıkarma cezasıdır. Aforoz edilen kişi ile toplum bütün ilişkilerini keserdi. Kral bile aforoz edilebilirdi.
Enterdi : Belli bir bölgede kilisenin bir süre nikah, vaftiz, ölü gömme gibi dini törenleri durdurmasıdır.
Endülüjans : Günahlardan kurtulmak amacıyla kiliseden satın alınan belgedir. Kpssrehber.com
Haçlı Seferleri
Haçlı Seferleri'nin Nedenleri
Dinsel Nedenler :
Hristiyan Avrupa'nın, Hristiyanlık'ın kurucusu ve peygamberi Hz. İsa'nın doğduğu bölge olan Kudüs ve çevresini Müslümanlardan geri almak istemesi.
Papa'nın seferler sonucunda otoritesini artıracağını düşünmesi.
Cluny Tarikatının çalışmaları.
Ekonomik ve Sosyal Nedenler :
Feodalitenin etkisiyle halkın yoksul düşmesi İpek ve Baharat Yolu'nun Müslümanların eline geçmesi.
Hristiyanların Doğu'nun zenginliklerini ele geçirmek istemesi.
Haçlı Seferleri
I. Haçlı Seferi (1096-1099)
Papa II. Urbanus'un çağrısı ile başladı. I. Kılıç Arslan tarafından öncüleri Anadolu'da yok edildi. Asıl grup Antakya'yı aldıktan sonra, Kudüs'ü Fatimiler'den aldı. I. Haçlı Seferi sonunda Urfa, Antakya ve Kudüs'ü içine alan bir Latin Krallığı kuruldu.
II. Haçlı Seferi (1147-1149)
Musul atabeyi İmadedin Zengi'nin 1144 yılında Urfa'yı geri alması üzerine başladı. Sefere Alman Kralı III. Konrad ile Fransa kralı VII. Louis katıldı. Haçlılar Şam yakınlarına kadar geldiler; fakat burada bozguna uğrayarak geri döndüler.
III. Haçlı Seferi (1189-1192)
1187 yılında Selahaddin Eyyubi'nin, Kudüs'ü geri alması üzerine başladı. Sefere İngiltere kralı Arslan Yürekli Richard, Alman Kralı Friedrich Barbarossa ve Fransız Kralı II. Philippe Auguste katıldı. Barbarossa Silifke Çayı'nı geçerken boğularak öldü, Arslan Yürekli Richard ve Philippe Auguste ise Selahattin Eyyubi tarafından bozguna uğratıldı.
IV. Haçlı Seferi (1202-1204)
Papa III. Innocentus'un çağrısı üzerine yeniden toplanan Haçlı ordusu, Venediklilerin de yardımıyla denizden yola çıktı. Haçlılar 1203'te İstanbul'a geldiler. şehre girerek katliam yaptılar. İstanbul'dan kaçan Rumlar, 1204'te İznik Rum Devleti ve Trabzon Rum Devleti'ni kurdular.
Haçlı Seferleri'nin Sonuçları
Dinsel Sonuçları :
Kilise ve papalığa güven sarsıldı. Skolastik düşünce zayıfladı.
Doğudaki bilim ve kültürün zenginliğini gören Hristiyanlar, din adamlarının yalan söylediğini anladılar.
Ekonomik Sonuçları :
Doğu Akdeniz limanları önem kazandı.
Burjuva sınıfının ekonomik gücü arttı.
Marsilya, Ceneviz ve Cenova limanlarının önem kazanması ile ekonomik güç İtalyan denizcilerin eline geçti.
Siyasal Sonuçları :
Çok sayıda senyör ve şövalyenin ölmesi ile derebeylik sistemi zayıfladı. Merkezi krallıklar güç kazanmaya başladı.
Türklerin batı yönünde ilerlemesi durdu.
Teknik Sonuçları :
Kağıt, barut, pusula gibi buluşlar Avrupa'ya taşındı.
Magna Karta
İngiltere Kralı Yurtsuz John, Fransa Kralı II. Philip'e karşı giriştiği mücadelede başarısız olmuştu.
John bu başarısızlığını gidermek için, vergileri artırmış, ayrıca İngiliz soylularına ait bir takım ayrıcalıkları kaldırmaya kalkışmıştı.
Soyluların ayaklanması üzerine iç isyandan korkan Kral John, soylulara bir takım imtiyazlar vermek zorunda kalmıştı.
1215'te ilan edilen fermanda :
1. Kral halkın onayı olmadan vergi toplamayacak.
2. Mahkemeler halka açık yapılacak.
3. Haksız yere kimse tutuklanmayacak ve sürgün edilemeyecek.
4. Askere alınmalar düzene konulacak
5. Soylulardan oluşan bir kurul kralın Magna Carta'ya uygun davranıp davranmadığını kontrol edecek.
UYARI : Magna Carta ile Osmanlı Devletinin son dönemi arasında benzerlikler vardır.
Magna Carta ile Kralın yetkileri ilk defa sınırlandırılmış. Asiller sınıfının ayrıcalığı kabul edilmiştir.
Sened-i İttifak (1808) II. Mahmut döneminde Alemdar Mustafa Paşa'nın çalışmalarıyla ayanlarla imzalanmıştır. Bu belge ile ayanların varlığı kabul edilmiştir. Bu belge ilk defa Osmanlı padişahının yetkilerini sınırlamıştır.
Magna Carta ile Kral Vasalların üstünlüklerini kabul etmiştir. Adalet ve eşitlik kavramları getirilmiştir.
Tanzimat Fermanı (1839) Abdulmecit döneminde Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunmuştur. Osmanlı padişahı kanunun üstünlüğünü kabul etmiştir.
Magna Carta ile Kralın yetkileri resmen sınırlanmıştır. İngiltere'de parlamenter sisteme geçilmiştir.
Kanun-u Esasi (1876) II. Abdulhamit döneminde Mithat Paşa'nın çalışmaları ile hazırlanmıştır. Osmanlı'da ayan ve mebusan meclisleri kurulmuştur. Osmanlı Devleti'nde parlamenter sisteme geçilmiştir.
Yüzyıl Savaşları (1337-1453)
İngiltere kralı III. Edward, annesi Isebella'nın ölümü üzerine, Fransa tahtında hak iddia ederek Fransız topraklarına saldırdı.
Fransızlar, 1337 yılında İngitere'ye saldırdı ve İngilizleri geri püskürttü.
1414 yılında tahta geçen İngiltere kralı V. Henry tekrar Fransa topraklarına saldırdı ve Paris'e kadar ilerledi.
Bu savaşlarda, İngiltere tarihte ilk defa savaş topu kullandı.
Yeni Çağ'da AvrupaBilim ve Teknolojide Gelişmeler
Barutun Ateşli Silahlarda Kullanılması :
Barut ilk defa Çinliler tarafından kullanıldı. Avrupalılar Haçlı Seferleri sırasında barutla tanıştı. İngilizler Yüzyıl Savaşları'nda ilk kez barutu toplarda kullandı. Savaş topunun kullanımının artması ile feodal yönetimler yıkıldı.
Pusulanın Bulunması :
Pusula ilk defa Çinliler tarafından kullanılmaya başlandı. Pusulanın gemicilik alanında kullanılmaya başlanması ile açık denizlerde seyahat kolaylaştı.
Kağıt ve Matbaa :
Matbaa ilk defa Çinliler tarafından kullanıldı. Uygur Türkleri matbaayı geliştirerel hareketli harfleri icat etti. Avrupa'da hareketli matbaa ilk defa Johann Gutenberg tarafından icat edildi.
Merkezi Devletlerin Ortaya Çıkışı
Fransa :
Orta Çağ boyunca derebeylik rejiminin etkisinde kaldı. Yüzyıl Savaşları'nda (1337-1453) Fransız soyluları İngilizler'le yaptıkları mücadelede zayıf düştüler. Kral IX. Louis derebeylerin üzerine yürüyerek merkezi krallığı güçlendirdi.
İngiltere :
Yüzyıl Savaşları'nın hemen ardından Çifte Gül Savaşı yaşandı. Bu savaşlarda İngiliz soyluları güçlerini kaybettiğinden, krallık, merkezi yapısını güçlendirdi.
İspanya :
1450'li yıllarda İspanya Aragon, Savar, Kastilya ve Portekiz gibi krallıklara bölünmüştü. Güney'de Beni Ahmer Devleti hüküm sürmekteydi.
1474'te Aragon kralı, Ferdinand ve Kastilay kraliçesi, İsabella'nın evliliği ile siyasi birlik sağlandı.
İtalya :
Orta Çağ'da derebeylik rejiminin uygulanmadığı tek ülkedir. İtalya; Papalık, Venedik, Ceneviz ve Floransa gibi şehir devletlerinden meydana gelmekteydi. Venedik ve Ceneviz, deniz gücü sayesinde Akdeniz'de egemen durumdaydı.
Coğrafi Keşifler
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri
Avrupa Devletleri'nin, İstanbul'un fethi ile Türklerin eline geçen, İpek ve Baharat yollarını Müslümanların elinden kurtarma düşüncesi.
Avrupalıların, XV. yüzyılda gelişen ticaret ve sanayi sonucunda yeni pazar ve hammadde araması.
Pusulanın daha yaygın kullanılmaya başlaması.
Gemi yapım tekniğinin gelişmesi.
Hurafelere inanan korkak denizcilerin yerini, cesur denizcilerin alması.
Hristiyanlığı yayma amacı.
Coğrafi Keşifler
Bartelemeo Diaz
1486'da çıktığı seferde fırtınaya yakalanarak, Güney'e sürüklendi ve Natal'a ulaştı. Dönüşte Afrika'nın Güney Burnu'nu geçerek buraya Fırtınalar Burnu ismini verdi.
Kristofer Kolomb
1492'de ispanya kralı Ferdinand ve eşi İsabella'nın desteği ile Atlas Okyanusu'na açıldı. Amacı, Hindistan'a ulaşmaktı. fakat yanlışlık sonucu Bahama Adaları'na ulaştı. Buranın yeni bir kıta olduğunu bilmedi.
Vasko de Gama
1498'de Portekiz'den yola çıktı. 1486'da Bartelmi Diaz tarafından keşfedilen Ümit Burnu'nu aşarak Hint Okyanusu'na ulaştı. 1498'de Hindistan'ın Kalküta limanına vardı.
Jan & Sebastiyan Kabo
1497'de İngiltere'den sefere çıktılar. Kuzey Amerika'yı dolaşarak Kanada'yı keşfettiler.
Amerigo Vespucci
Kristof Kolomb'un ölümünden bir yıl sonra, 1507'de sefere çıktı. Kolomb'un izinden giderek, onun keşfettiği kıtanın Hindistan olmayıp, yeni bir kıta olduğunu öğrendi. yeni kıtaya bu denizcinin adı verildi ve kıtaya Amerika dendi.
Magellan ve Del Kano
1519'da Alman Kralı Şarlken'in de desteğiyle sefere başladı. İspanya'dan yola çıkıp hep ters yönde ilerleyerek tekrar İspanya'ya geri dönmeyi planladı. Güney Amerika kıyılarını dolaşarak Magellan Boğazı'nı buldu. Büyük Okyanus'a açılarak Phillippine Adaları'na ulaştı. Ada yerlileri ile yaptığı bir savaşta öldürüldü. Del Kano, Ümit Burnu'nu dolaşarak 1522'de İspanya'ya döndü.
Meksika ve Peru'nun Keşfi
1519'da Kortez (Cortes) adlı bir İspanyol denizci önderliğinde Meksika'nın fethien başlandı. Aztek Uygarlığı yok edildi. 1532'de Almagro ve Pizarro Peru'ya çıkarak İnka uygarlığına son verdi.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları
Yeni topraklar, yeni ülkeler yeni uygarlıkların yanı sıra, tütün, kakao, vanilya, şekerkamışı, patates gibi yeni bitkilerle tanışıldı.
Ümit Burnu yolunun bulunması ile Baharat Yolu eski önemini yitirdi.
Akdeniz limanları önemini kaybetti.
Atlas Okyanusu kıyısındaki Lizbon, Londra, Rotterdam ve Amsterdam gibi limanlar önem kazandı.
Keşfedilen ülkelerdeki değerli madenler ve hammaddeler Avrupa'ya getirildi.
Toprak zenginlik kaynağı olmaktan çıkarak ticaret ön plana geçti.
Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı daha da zenginleşerek toprak zengini soylular ekonomik güçlerini yitirdi.
Keşfedilen yerlere Avrupa'dan göçler başladı.
Hristiyanlık yayıldı.
Baharat Yolu'nun önemini yitirmesi üzerine İslam dünyası yoksullaştı.
Rönesans Hareketi
Rönesans'ın Nedenleri
Orta Çağ'ın sonlarından itibaren kültür ve sanatdaki ilerlemelerin XV. ve XVI. yüzyılda olgunlaşması.
Yeni Çağ'ın başlarında bulunan matbaa sayesinde yeni buluş ve düşüncelerin tüm Avrupa'ya yayılması.
Coğrafi Keşifler ile birlikte dünyayı tanıyan Avrupa'da sanattan ve edebiyattan büyük zevk alan bir sınıfın doğması.
Bu dönemde birçok dahi insanın yetişmesi.
Rönesans
Rönesans, coğrafi konumu itibariyle Doğu ve Batı uygarlıklarına yakın ve İslam kültüründen etkilenmeye elverişli olan İtalya'da doğdu.
Rönesans'ın İtalya'da Doğması'nın Sebepleri :
Coğrafi Keşifler sonucunda İtalyan şehirlerinin zenginleşmesi ile İtalyan ekonomisinin ilerlemesi.
İtalya'nın Orta Çağ'dan itibaren siyasi birlikten yoksun bağımsız şehir devletlerinden oluşması ile özgür düşünce ortamının bulunması.
İtalya'nın eski Roma Uygarlığı'nın kültürel mirasçısı olması.
İstanbul'un fethi ile İstanbul'da bulunan bilim adamlarının İtalya'ya kaçması.
İtalya'da Yetişen Rönesans Öncüleri :
Resimde Giotto, Rafaello ve Leonardo da Vinci; heykelde Donatello, Giberti ve Michelangelo mimarlıkta Brunellesci, Bramente ve Michelangelo.
Rönesans'ın Sonuçları
İtalya'da başlayan Rönesans hızla bütün Avrupa'ya yayıldı.
Fransa'da; Villar, Ronsard, Rable ve Montaigne; Almanya'da Erasmus ve Dürer; İngiltere'de Sheakspear gibi ünlü sanatçılar yetişti.
Skolastik düşünce yerini pozitif düşünceye bıraktı.
Bilimdeki gelişmeler teknik gelişmelere ortam hazırladı, bu durum Sanayi Devrimi'nin nedenlerinden birini oluşturdu. Bilimin ön planda olduğu hür düşünce yayılmaya başladı.
Skolastik düşünce ortadan kalkarken kiliseye olan güven de azaldı. Bu durum Reform'un başlamasında etkili oldu.
Edebiyat ve sanattan zevk alan üstün bir tabaka ile bunlardan zevk almayan yoksul halk kitlesi gibi iki sınıf ortaya çıktı.
Reform Hareketleri
Almanya'da Reform
Hristiyanlık, XVI. yüzyıla kadar Avrupa'da Katoliklik ve Ortodoksluk olmak üzere iki mezhebe ayrılmıştı. Orta Çağ'dan itibaren Katolik Kilisesi giderek bozuldu.
Haçlı Seferleri, Coğrafi Keşifler ve Rönesans ile birlikte kilise ve papaya güven sarsıldı.
Hümanizm sayesinde, Hritiyanlığın kaynağı olan İncil'in özüne dönüş başladı.
Matbaanın kullanılmaya başlanmasıyla iletişim kolaylaştı, İncil tabu olmaktan çıkarak başta Almanca olmak üzere çeşitli dillere çevrildi. İncil diğer dillere çevrildikçe İncil'de yazan bazı şeylerin kilisenin söylediklerine uymadığı anlaşıldı.
1517'de Martin Luther, Wittenberg kilisesi duvarına astığı 95 maddelik bir bildiri ile Endülüjans satışına itiraz etti.
Papa X. Leon, 1520 yılında Luther'i afaroz etti. Luther'in düşünceleri kısa zamanda yayılarak Protestan Mezhebi adını aldı.
Ogsburg Antlaşması ile de Almanya'da Lutherianizm serbestlik kazandı.
Avrupa'da Reform
Fransa : John Calvin önderliğinde başlayan reform hareketi, Calvinizm olarak adlandırıldı. Calvinizm, 1598'de ilan edilen Nant Fermanı ile Fransa'da serbest bırakıldı.
İngiltere : Reform kral VIII. Henry tarafından başaltıldı. VIII. Henry, Katolik Kilisesi'nden ayrılarak Anglikanizm Mezhebi ve Anglikan Kilisesi'ni kurdu.
İskoçya : Calvinizm'in temel prensipleri benimsendi. Calvinizim İskoçya'da Presbiteryanizm adını aldı. isveç, Norveç ve Danimarka'da da Protestan mezhebi kabul edildi.
Reform'un Sonuçları
Avrupa'da mezhep birliği bozuldu.
Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanı sıra Protestanlık (Lutherianizm), Fransa'da Calvinizm, İngiltere'de Anglikanizm ve Kuzey Avrupa'da Presbiteryanizm mezhepleri ortaya çıktı.
Reform hareketi sadece Katolik Kilisesi'ni kapsadı, Ortodoks Kilisesi bu hareketten etkilenmedi.
Papalar eski nüfuzlarını kaybetti.
Katolik Kilisesi varlığını sürdürebilmek için ıslahatlara başvurdu.
Eğitim kilise kontrolünden çıkartılarak laik bir eğitime geçildi.
Katolik Kilisesi'nden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına el konuldu.
Reform Avrupa'da dini bölünmelerin yanı sıra birtakım siyasi bölünmelere de neden oldu. Bu durum Avrupa'da Osmanlı'ya karşı Hristiyan birliğini sağlamaya çalışan Şarlken'in aleyhindeydi.
Yakın Çağ'da AvrupaYakın Çağ'da Avrupa Devletleri
İngiltere
1215'te Magna Carta imzalandı.
1265'te parlamenter sisteme geçildi.
Yüzyıl Savaşları'nda Fransa'ya yenildi ve karada üstünlüğünü kaybetti.
Çifte Gül Savaşları'ndan sonra kuvvetli bir deniz devleti haline geldi.
XVII. yüzyılda Kral Charles döneminde parlamento dağıtıldı ve halk Cromwel önderliğinde ayaklandı. Kral öldürüldü.
Cromwel Cumhuriyet ilan ettiğini bildirdi.
Fakat bir süre sonra parlamentoyu dağıttı.
Kral, III. William döneminde "İnsan Hakları Beyannamesi" yayınlanarak demokratik krallık kuruldu.
Almanya
XIX. yüzyıl sonlarına kadar siyasi birliğini tamamlayamadı.
Reform döneminde, Protestan prenslerle Kral II. Ferdinand arasında Otuz Yıl Savaşları çıktı.
Viyana Kongresi'nde Germen Konfederasyonu kurulmasına ve komisyon başkanlığına Avusturya'nın getirilmesine karar verildi.
Konfederasyon dışında bırakılan Prusya Avusturya ile savaşa girdi.
Prusya başbakanı Bismarck 1871'deki Sedan Savaşı'nda Fransa'yı yendi.
Almanya Prusya öncülüğünde Kral III. Wilhelm başbakanlığında siyasi birliğini sağladı.
Fransa
Yüzyıl Savaşları'nda İngiltere'yi yendi; fakat Reform döneminde mezhep çatışmaları yaşandı.
Kral IV. Henry döneminde Fransa koyu bir mutlakiyetle yönetilmeye başlandı.
İspanya
XV. yüzyılın sonlarına doğru Coğrafi Keşifler'e başladı.
XVI. yüzyılda önemli bir sömürge devleti oldu.
XVII. yüzyılda İngiltere ve Fransa'ya birtakım sömürgelerini kaptırdı.
Hollanda da İspanya'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
İtalya
Haçlı Seferleri'nden sonra Akdeniz'de ticari üstünlüğü ele geçirdi.
Venedik ve Ceneviz gibi denizci devletler Yeni Çağ'da ticari üstünlüğünü kaybetti.
1815'te toplanan Viyana Kongresi'nde İtalya yedi hükümete ayrıldı.
Rusya
Lehistan, XVIII. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Rusya arasında tampon devlet durumunda kalmıştı.
XVII. yüzyıldan itibaren Rusya'nın Lehistan iç işleine müdahale etmesi üzerine karışıklıklar çıktı.
XVII. yüzyılda Çar Petro döneminde yapılan ıslahatlarla kendisini geliştirdi.
İsveç, Osmanlı Devleti ve Lehistan ile savaştı.
ABD'nin kuruluşu
Kristofer KOlomb'un (1492) keşfinden sonra İngilizler bölgede sömürge oluşturmuştu.
XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren İngilizler kıyılardan içe doğru ilerledi.
Buralara Avrupa'dan gelen göçmenler yerleştirildi. İngiltere parlamentosu Yedi Yıl Savaşları'nda bozulan ekonomisini toparlayabilmek amacıyla kolonilerden aldığı vergiyi artırdı.
Koloniler, İngiliz parlamentosunda temsil hakları olmadan vergi ödemeyeceklerini bildirdi.
İngiliz mallarını protesto eden koloni halkı, Boston limanına gelen İngiliz gemilerindeki çayları denize boşalttı. Limanlar İngiltere tarafından ablukaya alındı.
Koloni halkının buna karşı çıkması üzerine ayaklanma başladı.
I. Philedalphia Kongresi (1774) : Koloni meclislerinin onayı olmadan vergi alınmaması ve ticareti engelleyici yasaların kaldırılması kararı alındı.
II. Philedalphia Kongresi (1776) : Koloniler İngiltere'ye karşı bağımsızlıklarını ilan etti.
Versailles Antlaşması (1783) ile İngiltere ABD'nin bağımsızlığını kabul etti.
Sanayi Devrimi
Sanayi Devriminin Nedenleri
XVI. yüzyılda Avrupa'da Rönesans ile başlayan bilimsel gelişmeler peşinden teknik gelişmeleri getirdi.
Bilim ve teknik araştırmalara hükümetler önemli sermayeler ayırdı.
Coğrafi Keşifler sonunda ticaretin gelişmesi, sömürge imparatorluklarının kurulması ile Avrupa'da sermaye birikimi oluştu.
Sanayi Devrimi; 1690'dan itibaren kullanılmaya başlanan buhar gücü sayesinde üretimin, ulaşımın ve tekniğin gelişmesi sonucu dünyada yaşanan değişime verilen addır.
Sanayi Devrimi'nin ilk aşamasında temel hammadde kaynağı taş kömürüydü.
1878'de içten patlamalı motorların icadıyla birlikte petrol ön plana çıkmıştı.
Sanayi Devrimi, XVIII. yüzyılda İngiltere'de ilk defa dokuma alanında görüldü.
Sanayi Devriminin Sonuçları
Üretimin bol ve ucuza mal edilmesi üzerie, hammadde ve pazar ihtiyacı daha da arttı. Bu durum sömürgecilik yarışını hızlandırdı.
Kol gücünün yerini makinanın almasıyla, küçük işyerleri ve atölyeler, yerlerini fabrikalara bıraktı. Fabrikaların ihtiyacını karşılamak amacıyla büyük sermayeli şirketler ve bankalar doğdu.
1869'da Süveyş Kanalı, 1914'te Panama Kanalı açıldı ve deniz ulaşımının cazip hale gelmesi ile ticaret gelişti.
XVII. yüzyılda Avrupa'da görülen nüfus artışı, köyden büyük kentlere göçü başlattı. Çarpık kentleşmeyi doğdu.
İşsiz insanlar kentlerdeki sanayi sektöründe, düşük ücretlerle burjuvazinin emrinde çalışmaya başladı. Ucuz el emeği, sosyal güvencesi olmayan, ağır şartlarda çalışan fabrika işçisini ortaya çıkardı.
Sosyalizm, Komunizm, Liberalizm ve Kapitalizm gibi ekonomik sistemler tanımlanmaya başlandı.
Sanayi Devrimi'ne Avrupa ile birlikte katılmayan Osmanlı Devleti'nin ekonomisi çöktü.
Sömürgecilik
Sömürgeciliğin Gelişmesi
Sanayi Devrimi hammadde ve pazar ihtiyacını artırdı.
Coğrafi Keşifler ile birlikte denizaşırı ticaretin gelişmesi, uzak hammadde kaynaklarının daha rahat kullanılmasını sağladı.
Avrupa devletleri, XVII. yüzyılda yeni sömürge alanları bulmak için harekete geçti.
İngiltere; Hindistan Birmanya, Belücistan, Kıbrıs, Malta ve Mısır'ı sömürgeleştirdi.
Fransa; sömürgelerinin bir kısmını İngiltere'ye kaptırdı. Cezayir, Tunus ve Sudan bazı bölümleri ile Madagaskar Adası'na yerleşti.
Almanya; Afrika ve Pasifik'te sömürgeler elde etti.
Sömürgecilik Birinci Dünya Savaşı'nın önemli nedenlerinden birini oluşturur.
İtalya; Kızıldeniz kıyısındaki Eritre ve Trablsugarp'ı aldı.
Rusya; sıcak denizlere açılabilmek amacıyla Boğazlar'a yöneldi. Sibirya'dan Japon Denizi'ne kadar hammadde kaynaklarına sahip oldu.
Fransız İhtilali
Fransız İhtilali'nin Nedenleri
1756-1763'teki Yedi Yıl Savaşları'nda İngilizler ile savaşan Fransızlar'ın İngiltere'deki meşrutiyet yönteminden etkilenmesi.
Amerika Bağımsızlık Savaşı'nı destekleyen Fransızlar'ın, İnsan Hakları Bildirisi'nden etkilenmesi.
Fransa'da mutlaki krallığın uyguladığı baskı rejimi nedeniyle özgürlük ve eşitlik ortamının olmaması.
Devlet yönetiminde soyluların geniş ayrıcalıklara sahip, halkın ise kralın emirlerine körü körüne itaat eden durumunda olması.
Devlet çıkarlarına ters düşen fikirlere sahip kişilerin ağır biçimde cezalandırılması.
Rönesans'ın etkisiyle ortaya çıkan "Aydınlanma Çağı" nın, Fransız düşünürler tarafından benimsenmesi.
Fransa'nın XVIII. yüzyılda katıldığı savaşlar ve devletin gereksiz harcamalarının ekonomiyi sarsması üzerine halkın ağır vergiler altında ezilmesi.
Fransız İhtilali (1789)
1 Mayıs 1789'da Milli Meclis, kendi onayları olmadan halktan vergi toplanmaması kararını aldı.
Kral buna karşı çıktı ve Meclisi kapatmak istedi. 14 Temmuz 1789'da Paris'te ayaklanan halk Bastille Hapishanesi'ni bastı ve siyasi tutukluları serbest bıraktı.
4 Ağustos 1789'da bütün feodal haklar "Kurucu Meclis"e dönüşen "Milli Meclis" tarafından kaldırıldı.
28 Ağustos 1789'da "İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi" ilan edildi.
Kurucu Meclis, Anayasa hazırlayarak demokratik krallığa geçildiğini bildirdi.
Kral XVI. Louis, başa geçmek isteyince ihtilalciler tarafından yakalanarak kraliçe Marie Antoinette ile birlikte idam edildi.
Fransa'da Robespier önderliğinde "terör dönemi" başladı.
Kurucu Meclis, 1795'teki anayasa ile Direktuvar Hükümeti'ni kurduğunu bildirdi.
1799'da Napolyon Bonaparte darbe ile başa geçti.
Napolyon, 1804'te Fransa'da imparatorluğu ilan etti.
Fransız İhtilali'nin Sonuçları
İhtilalin ardından yayımlanan "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi" ile ulusçuluk, demokrasi, cumhuriyet, adalet, hukuk, anayasacılık, özgürlük ve eşitlik gibi kavramlar hızla bütün dünyaya yayıldı.
Mutlak krallıklar, yerini anayasal yönetime dayanan meşruti krallıklara bıraktı.
Çok uluslu imparatorlukların dağılmasıyla ulusal devletler kurulmaya başlandı.
XVIII. yüzyılda Balkanlarda bulunan Osmanlı halkları arasında ulusçuluk düşüncesi hızla yayıldı ve uzun vadede Osmanlı Devleti parçalandı.
Fransız İhtilali ile ortaya çıkan düşünceler, Osmanlı aydınları üzerinde oldukça etkili oldu. Bu durum, Tanzimat Dönemi'nin başlamasında ve Kanun-i Esasi'nin hazırlanmasında önemli rol oynadı.
Viyana Kongresi (1815)
Avrupa'da 1805 - 1815 tarihleri arasında meydana gelen Napolyon Savaşları sonunda Avrupa Devletleri bozulan sınırları ve siyasi dengeyi yeniden düzenlemek amacıyla Viyana'da bir kongre düzenlediler.
Kongreyi Rusya, Avusturya, İngiltere ve Prusya yönetti. Osmanlı Devleti katılmadı.
Kongre sonunda imzalanan antlaşma ile, Avrupa'nın yeni haritası çizilirken ulus, dil ve din unsurları dikkate alınmadı.
Viyana Kongresi'ne katılan devletler milliyetçiliğe karşı çıktıkları için, Avrupa'da barış ve huzur bozuldu.
1815 (Viyana Kongresi) ile 1827 (Navarin Olayı) arasında geçen döneme Avrupa'da Restorasyon Dönemi denir.
Kongrenin hemen ardından, kongrede alınan kararları uygulamak amacıyla Rusya, Avusturya, Prusya ve Fransa "Kutsal İttifak"ı, Avusturya, İngiltere, Rusya ve Prusya "Dörtlü İttifak"ı oluşturdu.
1830 İhtilalleri
Bu ihtilaller, 1830 yılında Fransa'da çıktı ve bütün Avrupa'yı etkiledi.
İhtilalin çıkmasında, Avrupa'da bulunan Liberal kesimin Viyana Kongresi kararlarına tepki göstermesi ve Fransa'da iş başına geçen X. Şarl'ın mutlak rejimi getirmek için parlamentoyu dağıtması etkili oldu.
Ayaklanma sonunda, X. Şarl krallıktan vazgeçti, yerine liberal fikirleri savunan Louis Fhillippe kral oldu.
1830 İhtilali sonunda Belçika Hollanda'dan, Norveç de İsveç'ten ayrılarak bağımsızlıklarını ilan etti.
1848 İhtilalleri
1840'lı yıllarda Fransa'da Sosyalistler diye bilinen yeni bri sınıf ortaya çıktı.
Bu oluşumu, Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya çıkaran işçi sınıfı oluşturmaktaydı.
Öncüleri; Fransa'da Sen Simon ve Furiye, İngiltere'de Owen'di.
Fransa'da, Louis Blan ve Almanya'da Karl Marks bu fikirlerin kuruculuğunu yaptı.
Fransız Sosyalist Partisi'nin 1848'de Liberaller ve Katolik Partisi ile birleşmesi ve Kral Louis Fhillippe'den memnun olmadıklarını bildirmeleriyle Paris'te isyan patlak verdi.
1848 ihtilalleri önce Fransa'dan başladı, daha sonra bütün Avrupa'ya yayıldı.
1848 ihtilalleri tüm Avrupa'da Cumhuriyet rejiminin yayılmasına neden oldu.
KAYNAK: http://www.kpssrehber.com
KAYNAK: http://www.kpssrehber.com